Wegwijs in de keurmerken – Fairtrade

Je staat in de Albert Heijn, bij de hagelslag. Maar wat nu? Er zijn een hoop verschillende keuzes. In je rechterhand heb je het huismerk, de goedkoopste. In je linkerhand heb je de Fairtrade optie, maar die is veel duurder. Waar het huismerk €3,30 is per kilo, is de Fairtrade hagelslag €6,30 per kilo. Waarom is dit prijsverschil zo groot, en wat zijn de voordelen en nadelen van Fairtrade?

Voordelen

Er zijn verschillende keurmerken in de winkel, en één hiervan is Fairtrade. Fairtrade richt zich grotendeels op de mens, en dan vooral arme boeren [5]. Volgens de website van Fairtrade Nederland (onder Fairtrade valt ook Max Havelaar) helpt Fairtrade boeren in ontwikkelingslanden om mee te doen aan de internationale handelsketen, en hier ook een betere plek te krijgen. Als ze deze plek hebben, is het makkelijker om te investeren in een duurzame toekomst voor de boeren. Naast een keurmerk is Fairtrade ook een wereldwijde beweging. Fairtrade is anders dan andere merken, omdat inkopers een minimumbedrag moeten betalen dat de kosten dekt van de duurzame productie. Omdat boeren een eerlijke prijs krijgen voor hun product, kunnen ze een groter deel investeren in hun familie en landbouw, waardoor ze zich kunnen onttrekken aan armoede. Hier komt dus ook de hogere prijs vandaan die wij moeten betalen voor een Fairtrade product.

De producten van Fairtrade mogen zich duurzaam noemen, omdat de boeren en coöperaties zich aan milieueisen moeten houden. Fairtrade controleert dit regelmatig om zo hun producten ook echt milieuvriendelijk te maken. Ook gaat Fairtrade regelmatig na of er bijvoorbeeld kinderarbeid plaatsvindt bij hun producten, en wordt discriminatie tijdens het voedselproductieproces tegengegaan [1].

Verschillende studies hebben gevonden dat Fairtrade boeren een stabieler en beter inkomen biedt en daarnaast ook nog positieve invloed heeft op de leefsituatie van boeren en hun families. Door de vaste contracten en langdurende inkomens hebben boeren met een Fairtrade certificaat over het algemeen meer landrechten. Dit betekent dat boeren meer zeggenschap hebben over hun eigen land [2]. Dit klinkt natuurlijk allemaal heel goed, maar is alles wel wat het lijkt?

Nadelen?

Fairtrade wordt steeds belangrijker, en krijgt een groter marktaandeel. Maar is het ook echt fair en duurzaam? Is het in staat om de patronen in de uitbuitende markt van de voedselindustrie te verbreken? Het uitbuitende karakter van de voedselmarkt is diep in onze economie geworteld; mensen en de planeet lijden hieronder. Volgens een artikel van Johannessen & Wilhite [3] hebben de producenten van de Fairtrade producten er niet altijd baat bij om dit keurmerk te dragen. Soms weten ze niet dat ze recht hebben op een groter bedrag, omdat ze aan Fairtrade eisen voldoen. Naast de hoge eisen waar ze aan moeten voldoen, moeten veel boeren ook veel papierwerk invullen om mee te doen aan Fairtrade. Dit is moeilijk voor laagopgeleiden, en onmogelijk voor mensen die niet kunnen lezen. Je zou kunnen zeggen dat dit dus niet zo heel fair is, omdat niet elke boer het Fairtrade keurmerk kan krijgen. Wel kwam er uit de studie naar voren dat boeren die zich organiseren meer voordelen van Fairtrade ondervinden. Zo kunnen ze elkaar bijvoorbeeld helpen bij het papierwerk, en samen het extra geld onderverdelen en weer investeren. Ook is de plek in de marktketen verbeterd voor boerengroepen, maar er is nog verbetering nodig voor kleine producenten die de markt op willen komen.

Daarnaast is er nog het probleem dat we in een wereld leven waarin we gewend zijn om lage prijzen te betalen voor ons voedsel. Fairtrade moet concurreren met bijvoorbeeld huismerken die veel goedkoper zijn. Er is maar een bepaald aantal mensen dat bereid is om de hoogste prijs te betalen voor een eerlijker product. Hierdoor is er altijd onzekerheid over welke boeren er bij het Fairtrade keurmerk mogen, omdat het nooit zeker is hoeveel producten worden verkocht [4]. Wij leven natuurlijk in een kapitalistisch systeem waar alles draait om vraag en aanbod. Fairtrade zorgt voor het aanbod, en wij als consumenten zorgen voor de vraag. Dit is iets waar iedereen een steentje kan bijdragen.

Conclusie

Het internet en ook academische websites zoals Google Scholar, staan vol met artikelen over hoe Fairtrade tekortschiet en niet aan haar beloften voldoet. De voedselketen wordt nog steeds grotendeels in de macht gehouden door de grote bedrijven. Fairtrade kan hier niet tegenop, maar is wel goed op weg. Het heeft zeker nog een weg te gaan om echt helemaal fair te zijn. Wel heeft het nu al een positieve invloed op veel boeren, en draagt het bij aan armoedevermindering.

Of je uiteindelijk Fairtrade producten koopt, is natuurlijk helemaal aan jezelf. Het is prijzig en niet elk persoon kan het betalen. Fairtrade heeft goede invloeden, maar schiet nog steeds tekort op sommige vlakken. Hopelijk kan je met deze kennis een iets betere keuze maken, die bij jou past!

Bronnen

1. https://www.fairtradenederland.nl/wat-is-fairtrade/
2. Nelson, Valerie, and Barry Pound. “The last ten years: A comprehensive review of the literature on the impact of Fairtrade.” Natural Resources Institute48 (2009).
3. Johannessen, S., & Wilhite, H. (2010). Who Really Benefits from Fairtrade? An Analysis of Value Distribution in Fairtrade Coffee. Globalizations, 7(4), 525–544. https://doi.org/10.1080/14747731.2010.505018
4. (2021, 1 maart). How does fair trade work? The pros and cons of fair trade. Sell Merch. Geraadpleegd op 1 januari 2022, van 

Door: Yanaika Meijer
Team Communicatie