Wegwijs in de keurmerken – Beter Leven

Er is steeds meer maatschappelijk debat over vlees eten en dierenwelzijn. Veel dieren worden niet goed behandeld in de vee-industrie. Daarom heeft de Dierenbescherming het Beter Leven keurmerk geïntroduceerd. Waarschijnlijk heb je het keurmerk in de supermarkt weleens gezien op vlees, kip en eieren. Maar wat zijn eigenlijk de dierenwelzijneisen van het keurmerk? Zijn die streng of soepel? En hoe zit het met de controle?

Het keurmerk

Sinds een paar jaar is er meer bewustzijn over dierenwelzijn in de landbouwsector. Daarom heeft de Dierenbescherming in 2007 het keurmerk met de sterren geïntroduceerd. Het doel van het keurmerk is om dieren voor de voedselproductie letterlijk een beter leven te garanderen. Hoe meer sterren, hoe diervriendelijker en dus hoe beter de leefomstandigheden. Bij 1 ster heeft het dier meer ruimte en speelmateriaal. Bij 2 sterren mag het dier naar buiten. Bij 3 sterren kunnen alle dieren naar buiten en is de stal ingericht naar keuzevrijheid voor het dier. Elke ster heeft per dier bepaalde eisen aan de ruimte, afleidingsmateriaal en uitloop of weidegang. Ook worden slachthuizen gecertificeerd en is bijvoorbeeld de elektrische waterbad methode, een bedwelmingsmethode waar kippen in een bad met elektriciteit worden gelegd om ze bewusteloos te maken, onder het keurmerk verboden (1; 8).

Goede controle?

Om zeker te weten of de boeren die het keurmerk bezitten zich wel ook aan de eisen houden, worden controles uitgevoerd door de Dierenbescherming. Verschillende bronnen geven aan dat deze controle niet altijd helemaal goed is en er soms boeren bijzitten die het keurmerk hebben maar helemaal niet aan de voorwaardes voldoen.

Zo wordt er weleens gesjoemeld met de maten die boerderijen opgeven over de hokken waarin de dieren zitten. Een lid van de Partij van de Dieren was hier in 2016 achter gekomen, maar toch werd de vergunning voor het keurmerk niet ingetrokken. De boerderij blijft het certificaat bezitten, terwijl de boerderij niet aan de richtlijnen voor ruimte voldoet (2).

Ook heeft de NVWA (de Nederlandse Voedsel en Warenautoritieit) in 2019 een inval gedaan in een veehouderij. Daar kwamen ze erachter dat een boer geïmporteerde dieren als 2-ster vlees verkocht, terwijl de boer die aan de richtlijnen voldeed (3).

Een boer die ik over dit keurmerk sprak, zei dat medewerkers achter Beter Leven helemaal niet bij het bedrijf komen kijken. Alles wordt digitaal geregeld. Boeren betalen een lidmaatschap. Zo blijft het keurmerk in leven. Dit zal waarschijnlijk niet bij elke boer het geval zijn, maar dat het Beter Leven keurmerk niet helemaal goed is, blijkt de mening te zijn van bepaalde boeren.

Na een uitzending van Zembla in 2013 over de fraude met het keurmerk, reageert de Dierenbescherming dat ze er alles aan gaan doen om fraude tegen te gaan. Zo willen ze bijvoorbeeld vaker controleren om ervoor te zorgen dat iedereen zich aan de voorwaarden houdt (4).

Discussie

Volgens actiegroep Ongehoord misleidt de dierenbescherming consumenten met het keurmerk. Door consumenten het gevoel te geven dat ze iets goed doen door bewuster vlees of eieren te eten, stimuleren ze indirect de vleesverkoop, wat nadelige effecten op het klimaat heeft. Ook zeggen ze dat het leven van bijvoorbeeld een vleesvarken helemaal niet zoveel beter is (5). De Dierenbescherming heeft gereageerd op deze kritiek. Zo zegt de Dierenbescherming dat het keurmerk bedoeld is voor mensen die nog gangbaar vlees eten, en zich richt op het diervriendelijker maken van vlees (7).

Ik heb de afmetingen voor varkens bekeken hoe die volgens het sterrensysteem moeten zijn. En ik schrok er best wel van. Zo is de gangbare leefruimte voor een zeug 2,25 m² en een vleesvarken 0,8 m². Voor een 1-ster keurmerk is dit voor een zeug 2,25 m² en een vleesvarken 1 m². Deze dieren zitten dus hun hele leven op 1 m². Daarnaast is het ook nauwelijks meer dan de gangbare vleesindustrie, mogen de dieren nog steeds niet naar buiten en is er geen verbod op het couperen of (deels) weghalen van staarten. Dit doen ze omdat varkens bij verveling elkaar in de staart bijten. Bij 2 sterren is de minimale ruimte voor een vleesvarken 1,1 m², en voor 3 sterren 1,3 m² (6). Dit is misschien iets minder slecht dan de gangbare leefruimte, maar zou je dit nu wel zien als een goed leven? Aandacht voor dierenwelzijn? Ik zet hier zo mijn vraagtekens bij.

Conclusie

Dit keurmerk kan geen goed leven garanderen voor dieren, misschien niet eens een beter leven. Het is duidelijk dat de Dierenbescherming het goed bedoeld, maar is dat wel wat ze doen, dieren beschermen? Ik zou zeggen, verander het naar: een iets minder slecht leven. Er valt nog zeker te verbeteren bij dit keurmerk. Het aantal vegetariërs stijgt, maar natuurlijk is het niet voor iedereen weggelegd. Dus als je vlees of eieren koopt, zou ik toch aanraden om een product met 3-sterren te kopen of biologisch. Maar denk er dubbel over na.

Bronnen

1. Beter Leven. (2021, 10 december). Beter Leven keurmerk. Geraadpleegd op 28 maart 2022, van https://beterleven.dierenbescherming.nl/
2. De redactie. (2017, 6 maart). Partij voor de Dieren constateert fraude met Beter Leven label in Brabant. bd.nl. Geraadpleegd op 28 maart 2022, van https://www.bd.nl/hilvarenbeek/partij-voor-de-dieren-constateert-fraude-met-beter-leven-label-in-brabant~a7f5c9d1/
3. Radar. (2019, 17 oktober). Inval om fraude voor ’Beter Leven’-keurmerk. Radar – het consumentenprogramma van AVROTROS. Geraadpleegd op 28 maart 2022, van https://radar.avrotros.nl/nieuws/item/inval-om-fraude-voor-beter-leven-keurmerk/
4. “Fraude met Beter Leven keurmerk keihard aanpakken” – Dierenbescherming.nl. (z.d.). Dierenbescherming. Geraadpleegd op 28 maart 2022, van https://www.dierenbescherming.nl/actueel/fraude-met-beter-leven-keurmerk-keihard-aanpakken
5. ANP. (2021, 19 augustus). Actiegroep Ongehoord wil af van Beter Leven-keurmerk. Food & Agribusiness. Geraadpleegd op 28 maart 2022, van https://www.foodagribusiness.nl/actiegroep-ongehoord-wil-af-van-beter-leven-keurmerk/
6. Varkens. (2021, 28 mei). Beter Leven keurmerk. Geraadpleegd op 28 maart 2022, van 

Door: Yanaika Meijer
Team Communicatie