Investeren in mensen: het nieuwe helpen
Door Myrthe Nauta, bestuurslid communicatie
Velen van ons hebben denk ik weleens dat machteloze en onzekere gevoel gehad wanneer we geld doneren aan een goed doel. Is dit echt alles wat ik kan doen om mensen in ontwikkelingslanden te helpen? En wat is nou precies de impact van mijn donatie? Er is een manier van ontwikkelingshulp die steeds meer in beeld komt, en die direct inzicht kan geven in hoe je helpt en wie je helpt. Microkrediet. Het gaat niet om geven, maar om investeren. Deze blog is geïnspireerd door de organisatie Oikocredit, sinds 1975 actief in de wereld van microkrediet. Een organisatie die wij als Young & Fair de laatste tijd wat beter hebben leren kennen nadat wij uitgenodigd waren om een aantal van hun evenementen bij te wonen.
Microkrediet, wat is het en waarom is het er?
Microkredieten zijn kleine leningen van maximaal een paar honderd euro, die verstrekt worden aan (beginnende) ondernemers in ontwikkelingslanden. Zij hebben namelijk zelf geen toegang tot financiële middelen, en kunnen met behulp van microkrediet een bestaan voor zichzelf creëren. Wereldwijd gaat het om ongeveer 2 miljard mensen die geen toegang hebben tot financiële dienstverlening. Dit komt doordat ze te arm zijn om een bank het benodigde onderpand te verstrekken voor een lening, of omdat ze simpelweg in een gebied wonen waar geen banken zijn. Deze mensen komen dus in een vicieuze cirkel terecht, met geen enkele mogelijkheid of kans om zich uit de armoede te werken. Ze hebben een oneerlijke achterstand. Vanuit het principe dat iedereen gelijke kansen verdient in het leven, kan microkrediet een uitkomst bieden.
De gedachtegang en de voordelen
Microkrediet is een nieuwe manier voor burgers om zich in te zetten voor anderen aan de andere kant van de wereld die niet in fortuinlijke omstandigheden geboren zijn. In plaats van geld te doneren, investeer je in iemand. Iedereen kent inmiddels het alom bekende principe van het geven van een hengel in plaats van de vis. Microkrediet gaat nog een stap verder, in plaats van het geven van een hengel, leen je geld zodat ze zelf een hengel kunnen kopen. Hiermee maak je mensen zelfstandig en stimuleer je ze om, met behulp van een duwtje in de rug, op eigen kracht een bestaan voor zichzelf en hun familie op te bouwen.
Een lening, in plaats van een donatie, zorgt ervoor dat er een gelijkwaardige relatie ontstaat tussen geldverstrekker en ontvanger. Iemand wordt zo niet neergezet als een hulpbehoevend persoon die medelijden verdiend, maar als iemand die kansen heeft in het leven en de wil heeft om die te benutten. Ook spreekt het van vertrouwen. Degene die de lening verstrekt zegt eigenlijk: ‘ik geloof in jou kunnen, daarom help ik je vooruit’. En zo verandert een arme man of vrouw zonder vooruitzichten in een zelfverzekerde ondernemer, die door zijn of haar eigen acties ineens een toekomst heeft.
Een laatste aspect van microkrediet is dat het duurzaam is, in de zin dat het geleende geld meerdere malen geïnvesteerd kan worden. De aflossingen van de lokale ondernemers worden meteen weer geïnvesteerd in een andere ambitieuze, beginnende ondernemer. Zo kan één lening een soort sneeuwbaleffect creëren waar vele mensen baat bij hebben.
Een foto van een promotiecampagne voor microkrediet, gefinancierd dóór microkrediet.
Risico’s en kanttekeningen
Als belegger geef je je geld niet weg, maar zet je het om in aandelen in een startende onderneming. Wanneer de onderneming succesvol is krijg je je geld terug, mét rendement. Bij Oikocredit is dit gemiddeld 1,55%, hier zijn de kosten over je inleg al vanaf getrokken. Ook kun je op elk gewenst moment je aandelen terug verkopen aan de microfinancier. Als je belegt bestaat er altijd het risico dat je je geld kwijtraakt, dat is ook het stukje vertrouwen dat je meegeeft, sámen met je investering. Maar erg bang hoef je daarvoor niet te zijn. Zo stelt Oikocredit, al 40 jaar actief in de microfinancieringssector, dat sinds hun oprichting nog geen enkele belegger ook maar iets van zijn in Oikocredit geïnvesteerde kapitaal verloren heeft. Daarbij kun je het risico zo groot maken als je zelf wilt. Je kunt bij Oikocredit al voor 10 euro per maand beleggen, of bijvoorbeeld een eenmalige belegging doen van 200 euro.
Rondom microfinanciering worden vaak de volgende kanttekeningen geplaatst: fraudegevoelige partnerorganisaties, een te laag sociaal rendement en dat het vooral de rijken zouden zijn die verdienen aan een microkrediet. Hierbij geldt in mijn ogen vooral de regel van gezond verstand en een kritische blik in de keuze voor de microfinancier en de kredietontvanger. Oikocredit screent en evalueert de partnerorganisaties bijvoorbeeld nauwlettend. Zij zijn hierin transparant en leggen verantwoording af. Ook monitoren zij hun sociaal rendement door middel van sociale performance kernindicatoren. Dit is terug te vinden in hun jaarverslagen op de website. En tenslotte, als er rijken verdienen aan microkrediet, dan komt dat volgens mij vooral door de slechte instelling waarmee zij sowieso aan microfinanciering beginnen. Dit moet je niet doen omdat je er geld mee wil verdienen, maar omdat je mensen vooruit wilt hebben en kansen wilt bieden.
Een aantal cijfers van ervaringsdeskundige Oikocredit
Oikocredit heeft in al die jaren al vele mensen kunnen bereiken door middel van het verstrekken van microkrediet. Ze zitten nu op een totaal van 51.000 beleggers. Deze beleggers hebben met hun leningen al 46 miljoen mensen bereikt, in 70 landen. Hiervan is 86% vrouw. Oikocredit werkt met lokale partners, sommige samen met Oikocredit opgericht. Ze kennen het land, de omstandigheden en de gewoonten, en kunnen daarom goed in de lokale behoeftes van het betreffende land voorzien. Van deze partnerorganisaties, ook wel microfinancieringsinstellingen genoemd, zijn er inmiddels 797.
Succesverhalen
Wat een belangrijk aspect is van microfinanciering, is dat de mensen in ontwikkelingslanden een gezicht en identiteit krijgen. De verhalen komen dichtbij, en de impact van je financiering wordt zichtbaar. Zo vertelt Oikocredit over Akanni Bunmi, marktvrouw uit Nigeria. Zij heeft dankzij microkrediet kunnen starten met de verkoop van yams (soort wortelknol) op de lokale markt. Zij kan hier nu haar gezin mee onderhouden. Zij zegt zelf: “Ik hoef niet meer op de pof te kopen. Ik heb de keuze welke producten ik koop en verkoop.” Dit stelt haar in staat een stabiel inkomen te realiseren en in de toekomst zelfs haar bedrijf te verbeteren en uit te breiden.
Akanni Bunmi uit Nigeria
Nog een mooi voorbeeld is Pramodini Behere uit India. Zij is lid van een lokale leengroep, die haar helpt om haar dromen waar te maken. Ze beheert en financiert haar eigen paddenstoelenkwekerij, maar ook verzorgt de leengroep trainingen voor haar leden, waarin de beginselen van het runnen van een eigen onderneming worden uitgelegd. Ieder lid van de groep is verantwoordelijk voor de aflossing van haar eigen lening, maar de vrouwen staan wel borg voor elkaar. Wanneer een van de vrouwen tijdelijk problemen heeft, dan krijgt ze steun van de leengroep.
Pramodini Behere uit India
Waarom weet ik dit nu pas?!
Je zult nu misschien denken, waarom heb ik hier nooit eerder van gehoord!? Microkrediet heeft de laatste jaren steeds meer bekendheid gekregen, nadat steeds meer mensen verder zijn gaan kijken dan de oude vorm van ontwikkelingshulp. Ook Koningin Maxima is sinds 2005, wat gold als het Internationale Jaar van het Microkrediet, actief betrokken bij microfinanciering wereldwijd.
Toen wij als bestuur van Young & Fair aanwezig waren bij een bijeenkomst van Oikocredit viel het ons op dat er zich onder de aanwezige beleggers nauwelijks jongeren bevonden. Dit verbaasde ons meer en meer toen wij meer over microkrediet te weten kwamen en ontdekten dat het erg toegankelijk was. Weten jongeren niet dat dit bestaat? Schrikt het woord beleggen af? In ieder geval kan ik namens mijzelf zeggen dat ik denk dat microfinanciering de toekomst is. Daarom wilde ik jullie hier graag meer over vertellen!
Ben je enthousiast over microfinanciering en wil je dit gaan doen? Lees je goed in en kies de juiste partner met gezond verstand. Persoonlijk denk ik dat Oikocredit met hun ervaring en sociale ambitie een goede optie is. Wil je meer over microfinanciering en Oikocredit weten? Kijk dan even op .
Myrthe Nauta
Bestuurslid Communicatie
