Een filmavond in het teken van de (Dole) banaan
Buiten is het erg koud, maar in restaurant Griftpark in Utrecht is het aangenaam warm. We worden verwelkomd met heerlijk bananenbrood en een bananensmoothie, uiteraard gemaakt van fair trade bananen. Young & Fair organiseerde op 3 december een filmavond. Deze avond stond geheel in het teken van de (Dole) banaan.
We kijken met elkaar de documentaire ‘Bananas’, die gaat over de banaan van het bekende merk Dole. De film begint met een vliegtuigje die over de bananenplantages vliegt en pesticiden sproeit. De plantages produceren bananen voor Dole, die wormen bestrijdt door het chemische bestrijdingsmiddel DBCP te gebruiken. Zelfs nadat het in de Verenigde Staten verboden was vanwege de aantoonbare schadelijke effecten, gebruikte Dole het middel nog steeds. Er werden vliegtuigjes en sproeiers gebruikt om het gif over de bananenplantages te bestrijden. Hierdoor komt het gif boven de grond terecht waardoor arbeiders er direct mee in contact komen. Helemaal gevaarlijk wordt het als het ook nog eens gaat regenen, waardoor de pesticide zich snel verspreid en ook in de grond terecht komt, waar de arbeiders met hun blote voeten lopen. De arbeiders hebben geen bescherming tijdens het werk en drinken het water dat met het pesticide is besmet. Veel arbeiders weten niet dat er schadelijke gevolgen zijn, onder andere omdat de etiketten van de producten niet in het Spaans, maar in het Engels zijn. Ook is het heel normaal dat er een ton DBCP naast het huis staat waar kinderen spelen. Pas toen in de jaren ‘90 misvormde kinderen geboren werden in Nicaragua en vrouwen miskramen kregen en onvruchtbaar werden, realiseerde men welke schade de arbeiders hadden opgelopen. De juridische strijd tegen Dole begon in 1995.
In de documentaire volgen we de advocaat Juan Domínguez, die opkomt voor twaalf arbeiders van een Nicaraguaanse bananenplantage in hun aanklacht tegen Dole. Ook de arbeiders worden ondervraagd, maar Dole verdedigt zich door de arbeiders af te schilderen als alcoholisten en leugenaars. Het moeilijke voor de Officier van Justitie is dat hij opkomt voor de arbeiders terwijl de advocaat opkomt voor Dole, die veel machtiger is. Echter, tijdens de rechtzaak bevestigt de CEO van Dole de slechte dingen die genoemd worden over het bedrijf.
Na afloop van de film horen we dat de documentairemaker is vervolgd door Dole en dat er nog een vervolg van deze documentaire is. Samen met Bente (van Max Havelaar) en Kauri (student Fair Trade Management in Wageningen) discussiëren we verder over de bananenketen. Omdat de banaan een kwetsbaar product is, is het lastig te verbouwen en te transporteren, waardoor pesticiden eigenlijk wel nodig zijn. Ook worden bananen snel rijp, en om te voorkomen dat de bananen overrijp in de winkel terecht komen, worden ook pesticiden gebruikt. Max Havelaar heeft een lijst met pesticiden die niet gebruikt mogen worden door boeren die het keurmerk hebben. Het noorden van Peru is een droog gebied, waardoor schimmels zich moeilijker kunnen ontwikkelen. Een nadeel is dat bananen veel water nodig hebben, maar noord-Peru is wel de beste regio ter wereld waar bananen verbouwd kunnen worden.
Het blijkt dat Dole ook fair trade en biologische bananen verbouwd en de vraag reist op of dat een marketingstrategie is of dat Dole er werkelijk goede bedoelingen mee heeft. Er zijn verschillende meningen over de vraag of kleine boeren gesteund moeten worden zodat ze niet weggedrukt worden door de grotere plantages of dat juist de grotere plantages gestimuleerd moeten worden zodat er meer fair trade bananen op de markt kunnen worden gebracht en fair trade dus ook sneller kan groeien. Max Havelaar en andere mensen of bedrijven die fair trade belangrijk vinden kunnen in de aanval gaan tegen bedrijven, maar volgens de meeste mensen in de zaal is het vooral belangrijk dat Max Havelaar in goed gesprek blijft met bedrijven en de multinationals om met hen te onderhandelen. Het was een leerzame en indrukwekkende avond met een spraakmakende film en een mooie discussie als afsluiter.
